Historia bractw różańcowych

Zgodnie z tradycją ustanowienie bractwa różańcowego przypisuje się św. Dominikowi. Miał on z natchnienia samej Matki Bożej stworzyć zarówno nabożeństwo różańcowe, jak i założyć pierwsze bractwo, które początkowo nazywane było Braterstwem Maryi, Bractwem Zwiastowania Matki Bolesnej lub też Bractwem Zwiastowania Matki Bolesnej i św. Dominika.

Pewnym i udokumentowanym momentem początku Bractw Różańcowych jest dopiero wiek XV i osoba bł. Alana de la Roche, apostoła modlitwy różańcowej, który w 1470 roku w Dounai założył pierwsze bractwo. O bractwie tym, oprócz daty powstania, nie mamy żadnych wiadomości. Lepszą podstawę źródłową posiada pierwsze Bractwo Różańcowe powstałe w Kolonii. Zostało ono założone w święto narodzenia Najświętszej Marii Panny 8 września 1475 roku przy dominikańskim kościele św. Andrzeja Bruderschaft des Rosenkranzes Unserer Lieben Frau. W niespełna kilka miesięcy od założenia bractwo to liczyło trzy tysiące wiernych. Rok później liczba zapisanych do konfraterni urosła do ośmiu tysięcy.

Wszyscy członkowie bractwa zobowiązywali się do odmawiania Psalterium Marianum w formie nadanej mu przez Alana de la Roche, który podzielił różaniec na takie tajemnice, jakie znamy dziś.

Od początku opiekę nad bractwami sprawowali dominikanie. Także prawo do ich zakładania posiadał wyłącznie generał dominikanów lub zakonnicy przez niego delegowani. Ten stan rzeczy spowodował, że do 1589 roku bractwa różańcowe istniały tylko przy konwentach Zakonu Kaznodziejskiego. Dopiero później ustalono 11 warunków, które musiał spełnić każdy proboszcz, starający się o wprowadzenie bractwa różańcowego do swej parafii.

Na ogół bractwa skupiały ludzi świeckich. Choć bardzo często ich członkami byli także księża. Należeć do nich mógł każdy, bez względu na pochodzenie społeczne, płeć czy wiek. Można było zapisywać także ludzi zmarłych, przy czym w tym przypadku osoba zgłaszająca kandydata zobowiązywała się odmawiać za niego różaniec. Wynikało to z przekonania o szczególnej roli modlitwy różańcowej, która obejmując wszystkich: żywych, zmarłych i błogosławionych, przyczyniała się także do wybawienia dusz czyśćcowych.

Bractwa różańcowe w Polsce

12 stycznia 1481 roku powstało we Wrocławiu przy kościele św. Wojciecha pierwsze w Polsce bractwo różańcowe. Jego założycielem jego był Jan z Chemnitz (+ 1490), lektor i kaznodzieja z klasztoru dominikanów we Fryburgu. Nowo powstałe bractwo w tym samym roku zatwierdził biskup wrocławski Rudolf i obdarował je odpustami. Wydany z tej okazji dokument stwierdza, że do bractwa, w bardzo krótkim czasie, zapisało się kilka tysięcy duchownych i świeckich. Członkowie jego zostali zobowiązani do odmawiania raz w tygodniu pełnego różańca oraz do noszenia przy sobie sznura modlitewnego. Bractwo to z czasem stało się centralnym ośrodkiem dla pozostałych konfraterni. To do niego nadsyłano nazwiska członków bractw lokalnych, aby zostały zapisane do wspólnej księgi.

O działalności Bractw w innych regionach mamy bardzo skąpe wiadomości. W 1604 roku powstaje bractwo w warszawskim konwencie św. Jacka (przy ul. Freta).

Uczestnictwo w bractwie różańcowym

Podstawowym dokumentem określającym prawa i przywileje bractwa jest konstytucja apostolska Leona XIII Ubi primum z 1898 roku. Stwierdzono w niej, że podstawowym celem Bractwa jest połączenie wiernych w praktykach różańcowych dla oddania czci Najświętszej Pannie Maryi oraz dla zyskania i wyjednania wzajemnych korzyści duchowych. Nie chodzi tutaj tylko o korzyść osobistą członków, ale również o dobro duchowe całego Kościoła.

Po zapisaniu się do bractwa, wierny powinien odmawiać od tej pory w ciągu każdego tygodnia psałterz Błogosławionej Dziewicy, czyli różaniec, który składa się ze stu pięćdziesięciu Ave Maria i piętnastu Pater noster. Sposób odmawiania jest dowolny, różaniec można odmawiać albo od razu cały, albo tajemnicami, albo cząstkami. Nie stanowi to jednak obowiązku pod grzechem, gdyż różaniec nie jest ani przykazaniem Boskim, ani kościelnym. Niedopełnienie jednak tego obowiązku powoduje utratę odpustów w danym tygodniu.

Zasadniczym zadaniem bractwa było uświęcenie członków. W tym też celu od początku istnienia bractw nie zaniedbywano ćwiczeń ascetycznych. Statuty wyliczają szereg cnót, którymi odznaczać się winni czciciele Maryi: miłość Boża, męstwo w wyznawaniu wiary, zdrowa pobożność chrześcijańska, wyrobienie wewnętrzne, miłość braterska, posłuszeństwo wobec starszych oraz troska o pomnożenie chwały Bożej. Działalność bractwa, jego cel i obowiązki, nie ograniczały się jednak tylko do praktyk czysto religijnych. Jego członkowie od początku podejmowali działalność społeczną i charytatywną.

opracowano na podstawie tekstu o. Stanisława Kałdona OP